Drzewko Bonsai odnosi się do japońskiego określenia rośliny w pojemniku. Niejednokrotnie błędnie nazwę tę pisze się „bonzai” albo „banzai”. To niejako forma sztuki hodowniczej, która pochodzi jeszcze ze starożytności. Miniaturowe drzewko ma być pewnego rodzaju odzwierciedleniem natury drzewa, zamkniętego w mniejszych rozmiarach. Bonsai nie są roślinkami, które zostały zmienione genetycznie. Co ciekawe, można z nich stworzyć właściwie niewielkie drzewo z każdego gatunku roślin. Stały się one tak bardzo popularne, że coraz więcej osób decyduje się na ich samodzielne wyhodowanie. Nie jest to proste, wymaga sporo czasu oraz cierpliwości, ale efekty są zachwycające.

Czym jest Bonsai?

Drzewko Bonsai to roślinki, które są tworzone w taki sposób, aby ograniczyć ich wzrost. Stosuje się do tego różnego rodzaju techniki, takie jak drutowanie gałęzi, uszczykiwanie świeczek czy też przycinanie. Spotykane są jednak również drzewka o wysokości około jednego metra. Te jednak nie są zminiaturyzowane genetycznie. Do tworzenia Bonsai stosuje się między innymi liście albo pnie i gałęzie, które są lekko zdrewniałe i dobrze znoszą uprawę w pojemniku. W ten sposób można ograniczyć wzrost ich korzeni, a także dostęp do pokarmowych składników, co znacząco zmniejsza ich porost.

Szczególnie popularne Bonsai są w Japonii, Chinach oraz w Korei Południowej. W dosłownym tłumaczeniu „bon-sai” to słowo oznaczające roślinę w pojemniku. Technika hodowlana takich roślinek sprawiła, że coraz częściej odnajdują się również w ogrodach i na tarasach.

Tak naprawdę niemal każdy materiał może posłużyć na wyhodowanie własnego drzewka Bonsai. Dosłownie każdy krzew, drzewko w parku czy w domowym ogrodzie, a nawet różne roślinki w szkółkach. Wystarczy tylko wiedzieć, jak pozyskać taki wspomniany już materiał.

Drzewko Bonsai – znaczenie

Pomimo że dzisiaj drzewko Bonsai pełni raczej funkcję dekoracyjną, na samym początku jej symbolika była znacznie inna. Roślinka ta pochodzi z Chin. Jako że cesarz nie był w stanie zwiedzić całego swojego państwa, lokalni artyści starali się odwzorowywać drzewka znajdujące się na poszczególnych terenach w postaci miniaturek. Makiety stały się tradycją, która następnie została przywieziona do Japonii. Tam rozwinęła się.

Do Europy, a także do Stanów Zjednoczonych miniaturowe drzewka dotarły pod koniec XIX wieku. Prawdziwy boom na nie miał miejsce po II wojnie światowej.

Jak wyhodować drzewko Bonsai?

Na samym początku przygody z hodowaniem drzewka Bonsai należy zdobyć nasionka. Można je pozyskać na przykład z drzewek, które znajdują się wokół nas, bądź też po prostu kupić w sklepie internetowym. Najlepiej wysiewać je jesienią. Jeśli jednak zdecydujemy się zrobić to w innej porze, na przykład latem albo wiosną, wówczas konieczne będzie zastosowanie procesu stratyfikacji. Jest to proces, podczas którego nasiona są poddawane warunkom podobnym do tych panujący w zimie. To raczej trudna czynność, dlatego niedoświadczeni powinni jednak wysiewać nasionka jesienią.

Po zebraniu albo otrzymaniu nasion, należy umieścić je w ciepłym pomieszczeniu. W ten sposób nasionka wyjdą z łusek (na przykład szyszek). Teraz należy w pojemniku lub w płaskiej doniczce ułożyć warstwę grubego drenażu, to jest żwiru albo lawy wulkanicznej. Później dodajemy warstwę typowego podłoża do Bonsai, które można kupić w sklepach ogrodniczych. Następnym krokiem jest umieszczenie nasion w podłożu. Należy zostawić odstęp pomiędzy nimi. Kolejno, dodajemy warstwę wierzchnią, około dwa centymetry i lekko ją ubijamy palcami.

Na samym końcu delikatnie podlewamy ziemię. Teraz wystarczy regularnie dbać o odpowiednią wilgoć podłoża i czekać aż drzewko zacznie się pojawiać! Niestety, musimy pamiętać, że uprawa może trwać nawet trzy lata. Warto więc uzbroić się w cierpliwość.

Jaką ziemię do Bonsai wybrać?

 Chcąc hodować własne Bonsai, konieczne jest wybranie dobrej ziemi. Drzewko wymaga odpowiedniego podłoża, ponieważ nie w każdym będzie rosło. Dużo zależy oczywiście od gatunku roślinki. Inne wymagania bowiem mają te iglaste, a inne liściaste. Ziemię można przygotować samemu, ale jeśli nie mamy w tym dużego doświadczenia, lepiej kupić gotowe mieszanki w sklepach ogrodniczych.

Bonsai dobrze czuje się w podłoży zeolit. Zatrzymuje on duże ilości wody w glebie oraz minimalizuje wypłukiwanie nawozy. Można również skorzystać z czerwonej lawy wulkanicznej, która zawiera dużo składników odżywczych stymulujących porost korzeni. Drzewka iglaste świetnie rosną natomiast w japońskiej glince, odpornej na różne temperatury.

Jak podlewać drzewko bonsai?

Z całą pewnością podlewania Bonsai nie można zaniedbać. W istocie to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych, który decyduje o tym, jak dobrze będzie rosła nasza roślinka. Zdecydowana większość gatunków Bonsai jest bardzo wrażliwa na przesuszenia, dlatego nie należy dopuścić do takiego stanu. Gleba powinna być stale lekko wilgotna. Ważne jest, aby hodować je w doniczkach z dziurkami. W ten sposób nadmiar wody zawsze wyleje się na podstawkę. Dzięki temu, nie dojdzie do zgnilizny korzeni, co – niestety – często ma miejsce przy wyborze doniczek bez możliwości odpływu wody.

W okresie wegetacji, roślinę można podlewać wodą, która ma niską zawartość wapna i ma raczej temperaturę pokojową. Najlepiej podlewać wieczorem. W trakcie upałów natomiast konieczne jest podlewanie Bonsai nawet dwa razy dziennie.

Jak pielęgnować drzewko bonsai liściaste?

 Każdy gatunek Bonsai wymaga innych czynności pielęgnacyjnych. Konieczne jest więc stosowanie się do instrukcji wedle tych, które dotyczą konkretnie naszej roślinki. Najważniejsze jest oczywiście to, aby otrzymywać wilgotność gleby oraz dostarczać roślince odpowiednią ilość światła.

Można również regularnie spryskiwać liście wodą. Istnieją ponadto specjalne, mokre chusteczki, którymi można od czasu do czasu przemywać je. Nadają one liściom pięknego wyglądu i nabłyszczenia. Jeśli chcemy odżywić Bonsai, możemy zastosować specjalne odżywki, które wsadza się do ziemi, a drzewko samodzielnie dozuje sobie ilość takiego środka przez parę miesięcy.

Jak przycinać Bonsai?

Formowanie Bonsai odbywa się przede wszystkim poprzez regularnie przycinanie. Można tego dokonać poprzez cięcie pielęgnacyjne albo cięcie formujące. Pierwszy sposób jest raczej „delikatny”. Pozwala utrzymać odpowiedni kształt roślinki. Drugi natomiast ma na celu to, aby drzewko miało podstawowy wygląd. 

Cięcia najlepiej dokonać w okresie wegetacyjnym. Wystarczy po prostu przyciąć gałęzie albo nowe pędy w taki sposób, aby rosły w odpowiednim kształcie. Przycinać Bonsai można albo kleszczami, albo nożyczkami.

Drzewa iglaste jednak należy „uszczykiwać” ręcznie. Jeśli użyjemy sekatora, wówczas końcówki pędów mogą przybrać kolor brązowy. Iglaste Bonsai wystarczy ostrożnie pociągnąć za końcówki albo pędy.

Jak przesadzać Bonsai?

Bonsai powinno się przesadzać co około dwa lata, jeśli drzewko jest młode i co około trzy do pięciu lat drzewka starsze. Aby sprawdzić, czy roślinka wymaga większej doniczki, należy ostrożnie, w okresie wiosennym, lekko wyjąć ją z doniczki i sprawdzić, czy korzenie nie owijają się wokół bryły. Jeśli tak – wówczas należy zmienić jej doniczkę. Jeśli jednak korzenie wciąż znajdują się w glebie i mają miejsce, przesadzanie nie jest konieczne. Można poczekać z taką czynnością jeszcze przez rok.

Przesadzając Bonsai, konieczne jest ostrożne usunięcie starego podłoża, a później przycięcie korzeni, jeśli są zbyt długie. Nie wolno jednak przycinać więcej, niż 30 procent całości. Następnie przenosimy drzewko do drugiej doniczki z przygotowanym już podłożem i dosypujemy ziemi.

Rodzaje Bonsai dla początkujących

Jak już wcześniej wspomniano, drzewko Bonsai można wyhodować z każdego rodzaju rośliny. Najbardziej powszechna klasyfikacja jednak jest związana z wielkością drzewek, jakie osiągają. Wymienić można zatem:

• Imperial (do 203 centymetrów);
• Hachi-uye (do 152 centymetrów);
• Omono (do 122 centymetrów);
• Chumono (do 91 centymetrów);
• Katade-mochi (do 46 centymetrów);
• Komono (do 25 centymetrów);
• Shohin (do 20 centymetrów);
• Mame (do 15 centymetrów);
• Shito (do 10 centymetrów);
• Keshitsubo (do do 8 centymetrów).

Osoby dopiero rozpoczynające swoją przygodę z drzewkami Bonsai, powinny wybrać jeden z trzech rodzajów, najbardziej podstawowych i nie mających zbyt wielu wymagań. Po pierwsze, jest to Ficus Benajmini. Posiada niewielkich rozmiarów liście, a ponadto doskonale znosi temperaturę pokojową w okresie zimowym. W lecie drzewko to można wystawić na zewnątrz, dzięki czemu zacznie pięknie rosnąć. Świetnie nadaje się dla osób niedoświadczonych, ponieważ potrafi wybaczać błędy w pielęgnacji. Nie ma problemów również ze słabymi warunkami oświetleniowymi ani też z cięciem.

Podokarp wielkolistny to drzewko Bonsai iglaste. Świetnie czuje się w mieszkaniu, ale wymaga dobrego naświetlenia. Ma bardzo ciekawą korę, o jasnym kolorze i chropowatej fakturze. Igły natomiast prezentują się efektownie w każdym domu.

Trzecim rodzajem jest bonsai Portulacaria afra. Nie wymaga ono częstego podlewania, a po przycięciu charakteryzuje się doskonałym wzrostem. Wygląda również bardzo pięknie w każdym miejscu.

Do domu – w późniejszym czasie – można również wybrać między innymi: jaśmin, gardenię, pieprzowiec chiński, serrisę oraz wiąz drobnolistny.

Bonsai dla początkujących: jak zacząć?

Wiele osób, które chcą rozpocząć swoją przygodę z hodowaniem Bonsai, ma wiele wątpliwości i pytań. Nie warto się bać! Wystarczy pamiętać o kilku radach na samym początku. Po pierwsze, pamiętajmy, że hodowanie takich roślin wymaga dużo pokładów cierpliwości. Po drugie, najpierw wybierzmy miejsce, w którym stanie takie drzewko. Powinno mieć dostęp do dobrego nasłonecznienia. Po trzecie, zastanówmy się nad tym, jaki gatunek chcemy hodować i kupmy albo zbierzmy własne nasionka. Najlepiej zacząć od takich, które nie mają dużych wymagań co do pielęgnacji i odpornych na błędy.

Pamiętajmy również, aby drzewka hodować na jesień. Kupować gotowe natomiast można latem albo wiosną. W drugim przypadku zwróćmy uwagę na to, czy pąki są żywe. Nie powinny być ciemne i całkowicie suche. Nie warto kupować Bonsai zimą, ponieważ w stanie wegetacyjnym nie wiemy, czy jest zdrowe ani też czy nie ma żadnych chorób.